Integracja sensoryczna to proces neurologiczny organizujący wrażenia płynące z ciała i środowiska w taki sposób, by mogły być użyte do celowego działania. W procesie tym informacje otrzymane ze wszystkich zmysłów sugerują, rozpoznają, interpretują, łączą się ze sobą i wcześniejszymi doświadczeniami, odpowiadając na wymagania płynące ze środowiska. Zmysły dostarczają informacji o fizycznej kondycji naszego ciała i otoczenia wokół nas. Dane te pochodzą z receptorów wzrokowych, słuchowych, przedsionkowych, dotykowych, proprioceptywnych, węchowych i smakowych. Mózg nieustannie organizuje te wiadomości- lokalizując je, rozpoznając, sugerując i integrując. Gdy płyną one w prawidłowej organizacji, mózg może ich użyć do formułowania percepcji, planowania ruchu, napięcia mięśniowego, postawy, emocji, uczenia się i wielu innych.

Zaburzona integracja wpływa negatywnie na te funkcje. Zaburzenia integracji sensorycznej są zauważane przez klinicystów u bardzo licznej grupy dzieci. Wymienić należy tu przede wszystkim:

• dzieci z trudnościami w uczeniu się
• dzieci autystyczne
• dzieci z MPDZ
• dzieci z Zespołem Downa
• dzieci z ADHD
• dzieci z zaburzeniami w zakresie percepcji słuchowej, mowy i języka.

Terapia integracji sensorycznej może być prowadzona po wcześniejszych kompleksowych badaniach prowadzonych przez wykwalifikowanego terapeutę. W Szkole Podstawowej postępowanie diagnostyczne i zajęcia terapeutyczne prowadzone są przez terapeutę SI. Dzieci kwalifikowane są na zajęcia terapeutyczne po badaniach diagnostycznych lub zgodnie z zaleceniami PPP. Rolą terapii SI jest poprawa funkcjonowania podstawowych układów zmysłowych. SI nie uczy specyficznych zdolności, a jedynie sprawia, że uczenie staje się łatwiejsze. Terapeuta prowadzący zajęcia dostosowuje ćwiczenia do poziomu rozwojowego dziecka. Poprawiając organizację OUN wpływa jednocześnie na zmianę zachowania w sferze motorycznej i emocjonalnej, poprawia funkcje językowe i poznawcze, zwiększa efektywność uczenia się. Terapia integracji sensorycznej ma formę naukowej zabawy.

Od nowego roku szkolnego 2015 /2016 w Zespole Szkół Integracyjnych w Mrzeżynie powstała dobrze wyposażona sala integracji sensorycznej.

Pewnie wielu rodziców zadaje sobie pytanie cóż to takiego ta terapia integracji sensorycznej?

z procesami uczenia się.Twórcą teorii integracji sensorycznej jest dr Jane Ayres (1920–1989), psycholog, terapeuta i pracownik naukowy Uniwersytetu Kalifornijskiego w USA. W latach 60-tych XX wieku badaczka , która sformułowała hipotezy wskazujące na związki procesów integracji sensorycznej

Termin integracja sensoryczna określa prawidłową organizację wrażeń sensorycznych (bodźców) napływających przez receptory. Człowiek odbiera rzeczywistość wszystkimi zmysłami na raz. Szczególnie dziecko poznaje świat dotykając, słuchając, smakując i obserwując. Aby jak najpełniej doświadczać świata i uczyć się nasze zmysły muszą ze sobą współpracować i tworzyć sprawny mechanizm. Nieprawidłowy lub niepełny odbiór bodźców z któregoś ze zmysłów wprowadza chaos, powoduje niepewność i skłania do poszukiwania „brakujących” wrażeń. W ten sposób mózg dąży do równowagi i próbuje kompensować braki.

Metoda Integracji Sensorycznej (SI) to zajęcia, których celem jest poprawa funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego odpowiedzialnego za odbiór i przetwarzanie bodźców zmysłowych (sensorycznych).

Terapia integracji sensorycznej określana jest mianem „naukowej zabawy”. Podczas sesji dziecko huśta się w hamaku, toczy w beczce, jeździ na deskorolce czy balansuje na kołysce. Przez zabawę przyjemną i interesującą dla dziecka dokonuje się integracja bodźców zmysłowych oraz doświadczeń płynących do ośrodkowego układu nerwowego, co pozwala na lepszą organizację działań.

Terapia SI nie jest uczeniem konkretnych umiejętności (np. jazda na rowerze, pisanie, czytanie), ale usprawnianiem pracy systemów sensorycznych i procesów układu nerwowego, które są bazą do rozwoju tych umiejętności. W toku pracy tą metodą terapeuta stymuluje zmysły dziecka oraz usprawnia takie zakresy, jak np.: motoryka mała, motoryka duża, koordynacja wzrokowo-ruchowa. Zadaniem terapeuty jest, przy zastosowaniu odpowiednich technik, eliminowanie, wyhamowywanie lub ograniczenie niepożądanych bodźców obecnych przy nadwrażliwościach sensorycznych lub dostarczanie silnych bodźców, co jest konieczne przy podwrażliwościach systemów sensorycznych.dziecka niezwykle ważny jest ruch i bezpośrednie doświadczenia zmysłowe. Dobrze zaplanowane i systematycznie wykonywane codzienne czynności oraz właściwa zabawa stanowią solidny fundament do prawidłowego rozwoju. W przypadku małych dzieci, warto zasto

W naszej szkole terapia odbywa się w sali specjalnie do tego przystosowanej i wyposażonej w odpowiednie przyrządy. Wyposażenie przede wszystkim obejmuje wiele urządzeń do stymulacji systemu przedsionkowego, proprioceptywnego i dotykowego, wzrokowego .

Metoda integracji sensorycznej to jedna z ważniejszych metod wykorzystywanych w pracy z dziećmi z problemami w rozwoju. W pierwszej kolejności kierowana jest do dzieci z trudnościami w uczeniu się, ale z powodzeniem można stosować ją w przypadku niepełnosprawności intelektualnej, ruchowej, autyzmu i innych zaburzeń. Może być także wykorzystana jako forma profilaktyki ewentualnych trudności w uczeniu się oraz stymulacja rozwoju dzieci prawidłowo rozwijających się.

W prawidłowym rozwoju

sować się do poniższych zasad:

1. Nie ograniczaj kontaktu dotykowego z dzieckiem (przytulaj, głaszcz, masuj).
2. Nie ograniczaj kontaktu kinestetycznego z dzieckiem (noś na rękach, kołysz, bujaj, kręć się z dzieckiem).
3. Wkładaj do rąk dziecka różne zabawki, przedmioty i pomóż mu poznawać je.
4. Muzykuj z dzieckiem na naturalnych instrumentach (garnki, butelki, talerze itd.).
5. Pokaż dziecku jak brzmi świat (uderzaj łyżeczką w szklankę, przelewaj wodę, włącz suszarkę itd.).
6. Pozwól dziecku na swobodny ruch i trening mięśniowy (ułóż dziecko na bezpiecznym podłożu  i pozwól mu samodzielnie się poruszać, przekręcać, przesuwać, dźwigać).
7. Stwórz dziecku bogate sensorycznie środowisko (węch, smak, wzrok, dotyk, przedsionek, propriocepcja).
8. Zapewnij dziecku zaspokojenie podstawowych potrzeb fizjologicznych i psychicznych (jedzenie, ciepło, czysta pielucha, bezpieczeństwo).
9. Sięgnij do starych, sprawdzonych zabaw i zabawek (np.: masa solna, drewniane klocki, glina itp.).
10. Pozwól dziecku brudzić się, w ten sposób poznaje świat – pamiętaj, że zgodnie z obiegowym powiedzeniem „dzieci dzielą się na szczęśliwe i czyste”.

W przypadku dzieci starszych należy pamiętać o:

• uprawianiu sportów,
• ograniczeniu zajęć statycznych (przesiadywanie przez komputerem, telewizorem),
• właściwym odżywianiu się.

W tej chwili terapią integracji sensorycznej w Szkole objęte są dzieci z odpowiednimi orzeczeniami i zaleceniami wydanymi przez profesjonalne poradnie oraz mające problemy z uczeniem się.

  ćwiczenia lokomocyjne:

• pełzanie i chód na czworakach
• przetaczanie wokół podłużnej osi ciała (z leżenia przodem, bokiem i tyłem)
• siady proste z rękami na kolanach
• siady proste podparte, siady klęczne i klęki
• stawianie stóp w określonym miejscu
• chody w przód na całych stopach z pomocą i samodzielnie
• chody w przód na palcach z pomocą i samodzielnie
• chody o bosych stopach po kamieniach lub macie korekcyjnej
• chody w tył z pomocą i samodzielnie
• chody w bok ( z pomocą), krok odstawno – dostawny
• obroty wokół podłużnej osi ciała ( w lewo, prawo)
• chód z tzw. omijaniem przeszkód (slalomy)
• chód po różnego rodzajach przeszkodach (krzesełka, kamienie, belki, drewno itp.)
• chody po linii prostej i w ograniczonej przestrzeni pomiędzy dwoma liniami
• zmiany pozycji z niskiej do półwysokiej i wysokiej
• zmiany pozycji z wysokiej do niskiej (do chodu na czworakach)
• zmiany pozycji z leżenia tyłem do siadu prostego i skulonego
• szybkie chody, szybkie obroty
• próba biegu, bieg dookoła, na określonym dystansie (tzw. bieg wahadłowy)
• wejścia i zejścia po jednym stopniu (dostawianie stopy)
• wejścia i zejścia po schodach z pomocą poręczy
• wejścia i zejścia po schodach samodzielnie
• pokonywanie przeszkód (przejścia przez ławeczki, beczki itp.)
• wyjście z pociągu, wejście do autobusu, samochodu, tramwaju
• chód po pochylni
• zjazd na sankach w dół
• wejścia po stromym stoku (do 450) przy pomocy liny
• próba ślizgania po lodzie, zjazdy w dół po śniegu
• jazda na rowerze trójkołowym.

Ćwiczenia skoczne:

• próba podskoku w górę w miejscu
• próba przeskoku obunóż przez przeszkodę (laska gimnastyczna)
• próba przeskoku obunóż przez przeszkodę – poszerzenie przeszkody, np. dwie linie, dwie laski itp.
• zeskoki w dół z różnych wysokości (np. schody)
• skoki obunóż na odległość, podskoki jednonóż
• seryjne podskoki obunóż w przód
• wieloskoki (z nogi na nogę)
• podskoki przy pomocy skakanki
• podskoki obunóż z ćwierć i półobrotem
• seryjne podskoki na małym batuciku

Ćwiczenia równoważne:

• przejścia po linii, chody na palcach
• przejścia po szerokiej części ławeczki ( z pomocą i samodzielnie)
• przejście po wąskiej części ławeczki (z pomocą i samodzielnie)
• przejścia po równoważni o różnej wysokości (od 15 – 30 cm z pomocą)
• przejścia po równoważni wahliwej
• przejścia po kole wahliwym
• wytrzymanie krótkotrwałe wspięcia na palcach (od 2-10 sekund)
• postawy równoważne na jednej nodze (ok. 2-3 sekund)
• obroty na końcu równoważni
• przejścia po murku i krawężniku o różnych szerokościach

Ćwiczenia zwinnościowe:

• z leżenia tyłem – skulenia
• z przysiadu podpartego, umiejętność wykonania przetoczenia w tył na plecy z nogami ugiętymi
• z przysiadu podpartego umiejętność wykonania przetoczenia w tył na plecy o nogach – wyprostowanych złączonych lub w rozkroku.
• z leżenia przerzutnego poprzez ugięcie w biodrach i stawach kolanowych przejście do przysiadu podpartego
• z przysiadu podpartego, odbiciem, próba oderwania nóg od podłoża (tzw. wierzganie konika)
• próba wykonania stania na głowie z oparciem (asekuracja – pomoc)
• próba wykonania stania na ramionach (asekuracja przed upadkiem głowę)

Ćwiczenia rzutne (duża i mała motoryka):

• nauka uchwytu woreczka gimnastycznego
• próba wypchnięcia na odległość woreczka gimnastycznego
• wrzuty woreczka gimnastycznego do pudełka z góry w dół
• wrzuty woreczka gimnastycznego do pudełka (stopniowe zwiększanie odległości)
• podnoszenie woreczków z podłoża
• zrzucanie woreczków z wysokości poprzez wejście po szczeblach drabinki
• nauka chwytu piłki dużej (np. siatkowej)
• nauka chwytu piłki mniejszej (np. ręcznej)
• toczenie piłki po podłożu (forma zabawowa i ścisła)
• rzuty piłki jednorącz i oburącz na odległość
• chwyt i podanie do partnera
• próba kozłowania piłki (odbicie od podłoża)
• rzut piłką do celu
• uderzenie piłki ręką (tzw. serwowanie lub uderzanie w celu odbicia się piłki od podłoża)
• odbicie piłki o ścianę i chwyt
• seryjne odbijanie piłki w górę (np. siatkowej)

Ćwiczenia kopne:

• kopanie piłki dużej w przód z miejsca
• kopanie piłki dużej w przód z marszu
• kopanie piłki do celu

Ćwiczenia koncentracji:

• w siadzie na krześle skupienie uwagi przez 10 do 15 sekund na obrazie telewizyjnym
• w siadzie na krześle skupienie uwagi z dłońmi położonymi na kolanach
• te same ćwiczenia ze stopniowym wydłużaniem czasu skupienia uwagi na obrazie telewizyjnym
• chody (poruszanie się) z woreczkiem na głowie
• chody z dwoma woreczkami umieszczonymi na barkach
• chód z woreczkiem położonym na grzbiecie wyciągniętej dłoni
• próba podskoku z woreczkiem uniesionym na głowie
• podawanie ręki do przywitania z równoczesnym skierowaniem wzroku na osobie witającej

Różne:

• próba wyklaskiwania rytmu
• pedałowanie na cykloergometrze
• samodzielne otwieranie drzwi, zapinanie pasów bezpieczeństwa w samochodzie
• próba zwisu na drabince (chwyt)
• próba chwytu liny
• ćwiczenia oswajające z wodą, ochlapywanie
• próba utrzymania się na wodzie (ćwiczenia wypornościowe)
• wspólne zabawy (np. „chłopcy, dziewczęta dalej spieszcie się…”)
• próba wspólnych zabaw przy akompaniamencie
• ćwiczenia koordynacyjne tzw. „pajacyk” (na raz podskok do rozkroku z klaśnięciem dłońmi – nad głową, na dwa – podskokiem nogi złączyć z ramionami w dół)
• próba huśtania, wykonywanie przysiadów, wznosów i opustów nóg z leżenia tyłem
• biegi i chody w terenie o zróżnicowanej konfiguracji (z terapeutą lub opiekunem)
• biegi i chody w terenie po oznaczonej trasie (z terapeutą lub opiekunem)
• uczestnictwo w zabawach ruchowych ze śpiewem i tańcem

Monika Klepuszewska